تاریخ سلجوقیان کرمان

دانشنامه اسلامی

[ویکی نور] تاریخ سلجوقیان کرمان، تألیف محسن مرسلپور، کتابی است به زبان فارسی با موضوع تاریخ و جغرافیا. این اثر رساله کارشناسی ارشد نویسنده بوده است. محور اصلی مباحث آن سلجوقیان کرمان، خاصه مباحث اقتصادی مربوط به آنان می‎باشد.
کتاب، دارای تقدیمیه، مقدمه ناشر، مقدمه مؤلف و محتوای مطالب در چهار فصل می‎باشد. نویسنده در نگارش این اثر از 101 منبع استفاده کرده که تاریخ سلاجقه محمود بن محمد آقسرایی، تاریخ بزرگ اسلام و ایران ابن اثیر، سفرنامه ابن بطوطه، المنتظم فی تاریخ الملوک و الأمم ابن جوزی، المسالک و الممالک ابن حوقل، وزارت در عهد سلاطین بزرگ سلجوقی اثر عباس اقبال آشتیانی، اصطلاحات دیوانی دوره غزنوی و سلجوقی حسن انوری و... از جمله آنها هستند.
نویسنده پس از ذکر تاریخ محلی، کتاب‎های نوشته‎شده درباره دولت سلجوقیان، کتاب‎های جغرافیایی، تاریخ ولایات هم‎جوار کرمان مانند سیستان و فارس و یزد و... به‎عنوان منابع دستیابی به اطلاعات درباره کرمان می‎گوید: «متأسفانه تاریخ محلی تاکنون کمتر مورد توجه قرار گرفته است. این بی‎توجهی به‎حدی بوده است که در مورد تاریخ کرمان در دوره‎ی سلجوقیان تاکنون تحقیق جامع و مستقلی انجام نشده است. مرکز کرمان‎شناسی مدتی است که به تحقیق پیرامون تاریخ کرمان می‎پردازد که کاری درخور و ارزنده است. تنها در تحقیقاتی که درباره سلجوقیان بزرگ صورت گرفته است، مطالب معدودی در مورد سلجوقیان کرمان می‎توان یافت. در میان تتبعات و تحقیقات جدید مخصوصا آثار لمبتن و تاریخ ایران کمبریج، بااهمیت هستند؛ اگرچه اینها نیز اطلاعات بسیار کمی در مورد کرمان ا‎رائه می‎دهند».
«در کتب تاریخ ایران در دوره‎های میانه، به مسائل اجتماعی و اقتصادی، چندان توجهی نشده است. بخش اعظم این منابع به جنگ‎ها و منازعات سیاسی اختصاص یافته است که این مشکل، تحقیق در مورد مسائل اجتماعی و اقتصادی را بسیار مشکل می‎نماید. این پژوهش نیز با این مشکل دست به گریبان بوده است. به دلیل همین مشکل بخش‎های اقتصادی و اجتماعی از بخش سیاسی کوچک‎تر است. نامتناسب بودن حجم مطالب منابع پژوهش، مشکلاتی را در نگارش آن به وجود آورده است. منابع محلی که قسمت اعظم اطلاعاتمان را مدیون آن‎ها هستیم، در مورد امرای اولیه‎ی ابتدائی سلجوقی اطلاعات اندکی دارند. درباره‎ی پادشاهان اخیر سلجوقی کرمان اطلاعات به‎طور غیر قابل مقایسه‎ای بیشتر است. همین مسئله باعث می‎شود که گاهی مطالب با هم هماهنگی نداشته و تناسب آنها به هم بخورد».
«ساختار اقتصادی کرمان در دوره‎ی سلجوقی، یکی از مباحث مهم این پژوهش است. صحراگردان ناآشنا با ساختار معیشتی منطقه خطر مهمی برای آن محسوب می‎شدند. عدم آشنایی آن‎ها بدین سبب بود که خود هیچ‎گاه در مکانی اسکان دائمی نیافته بودند. یک‎جانشینان عموما روزگار را به کشاورزی می‎گذراندند و کشاورزی جزء لاینفک زندگی ایشان است. در مقابل صحراگردان همیشه عادت داشتند که محصولات زراعی یک‎جانشینان را غارت کنند. اما از نظر تجارت، اوضاع تا حدودی بهتر بود. قبایل صحراگرد تا حدی با تجارت آشنا بودند. این پژوهش سعی دارد این موضوع را تعقیب نماید که اوضاع تجارت و کشاورزی کرمان در دوره سلجوقی چگونه بوده است و سلجوقیان در برابر زیان‎هایی که وجودشان برای کشت و زرع مردم این منطقه داشته، چه اقداماتی در مقوله امنیت و تجارت انجام دادند»؟.
«گرایش سریع ترکان به دین اسلام، باعث مقبول جلوه دادن ایشان در جوامع اسلامی شد. اگرچه ایشان در پایبندی به اصول اسلامی چندان اهتمام نمی‎نمودند و به موقع مصلحت یا کسب منافع خود دست به کشتار و غارت مسلمین نیز می‎زدند، اما برای همسازی و همسانی خود با جامعه‎ی مسلمین، خود را به‎عنوان حامیان دین نشان می‎دادند. یکی از مسائل قابل بحث در دوره‎ی سلجوقی رابطه دین و دولت و چارچوبی است که نظام‎الملک برای این رابطه تعریف نمود. اثراتی که نظام ساخته‎ی نظام‎الملک در کرمان داشت، باید مورد شناسایی و تدقیق بیشتری قرار گیرد».

پیشنهاد کاربران

بپرس