برجیه

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] بُرجیّه، دومین هنگ مهم پس از بحریه در تاریخ سلطنت ممالیک بود.
برجیه را سلطان منصور قلاوون تاسیس کرد (قس بحریه). او به این منظور ۷۰۰، ۳ تن از مملوکان خود را برگزید و آن ها را در «ابراج» (جمعِ «بُرج») ارگ قاهره مستقر ساخت. وجه تسمیه برجیه همین است. در منابع، فقط هنگامی که در پایان سلطنت قلاوون از اقدامات او به اجمال یاد می شود، به تاسیس این واحد، بی ذکر تاریخ دقیق، اشاره شده است. این واحد از مملوکانی که از مردم قفقاز بودند («الجرکس و الا´ص = چرکسیان و اَبخازیان)، تشکیل شده بود. مقریزی به جای «آص» از ارامنه («ارمن») نام می برد. به نظر نمی رسد که خطائیه و قپچاق ها، که وی در همان بخش از آنان نام برده و آن ها را عهده دار وظایف خاصَّکیّه (=ندیم، سلطان) دانسته، از برجیه بوده باشند.
مشارکت برجیه در دولت
در هنگام حکومت سلطان قلاوون (۶۷۸ـ۶۸۹) و پسرش اشرف خلیل (۶۸۹ـ۶۹۳)، مشارکت برجیه در امور دولت چندان نظرگیر نبود، ولی بلافاصله پس از قتل خلیل، از ایشان به عنوان مهم ترین حامیان امیر سنجر شجاعی یاد شده است، در حالی که تاتارهای وافِدیه و کردهای شهرزوری پشتیبانان اصلی رقیب او، امیر کِتْبُغا، بودند.
تحولات سیاسی برجیه
کتبغا، پس از شکست دادن سنجر، پادشاه خردسال، ناصر محمد بن قلاوون، را عزل کرد (۶۹۴) و خود بر تخت سلطنت نشست و برای انتقام گرفتن از برجیه گروهی از آن ها را از ارگ بیرون راند و در محله های مختلف پایتخت ـ میدان اَلّلُوق، الکَبْش و دارالوزارة ـ سکنی داد.این اولین ضربه ای بود که به برجیه وارد شد. با این حال، دیری نپایید که سلطان لاجین، کتبغا را سرنگون کرد و خود به جای او بر تخت نشست (۶۹۶) و برجیه جایگاه پیشین خود را به دست آوردند و، پس از آن که به رهبری فرمانده خود، کُرْجی، مقدم البرجیه، لاجین را کشتند (۶۹۸)، بسیار قدرتمند شدند. در دومین دوره سلطنت ناصر محمد بن قلاوون (۶۹۸ـ ۷۰۸)، رهبران برجیّه بتدریج به مقام حکّام واقعی سرزمین ممالیک ارتقا یافتند. در کشمکشی که بر سر تاج و تخت ممالیک میان امیر بَیْبَرس جَشْنَکیر (بیبرس دوم) و امیر سَلاّر درگرفت، برجیه طبعاً از بیبرس، که خود از ایشان بود، جانبداری کردند، در حالی که سلار را صالحیه (بازماندگان فوج بحریّه که به همّت صالح نجم الدین ایوب ایجاد شده بود) و ظاهریّه (مملوکان ظاهر بیبرس: بیبرس اول) حمایت می کردند. بیبرس به آسانی سلار را شکست داد و خود به سلطانی جانشین ناصر محمد شد (۷۰۸).در حکومت مظفر بیبرس (بیبرس دوم)، برجیه به اوج قدرت خود رسیدند، ولی عمر دولت آن ها کوتاه بود؛ زیرا اندکی بعد ناصر محمد، برای سومین بار به تخت سلطنت نشست (۷۰۹ـ۷۴۱) و آنان را از پایگاه قدرتی که داشتند به زیر آورد. چون ناصر پس از آن بیش از سی سال بی وقفه سلطنت کرد، برجیه رفته رفته رو به اضمحلال نهادند. پس از دوره سلطنت وی، بندرت نامی از آن ها در منابع برده شده است.
نام گذاری حکومت ممالیک
...

پیشنهاد کاربران

بپرس