اهداف تکلیف

[ویکی فقه] یکی از مباحثی که مورد بحث بین مذاهب کلامی است هدفمند بودن تکالیف الهی می باشد.
برخی از مذاهب کلامی، از جمله اشعریان ، هدفمند بودن تکالیف الهی را منکرند و برآن اند که جست و جوی غرض برای افعال الهی ، از جمله تکالیف، ناممکن و بیهوده و دست کم امری بی اهمیت است، براین اساس، برخی از آنان با استناد به ادله ای مانند آیه ۵۴ اعراف که خلقت و تکلیف کردن را حق خداوند شمرده: «اَلا لَهُ الخَلقُ والاَمرُ»، تشریع تکالیف را مقتضای الوهیت خداوند و عبودیت بنده شمرده و گفته اند: خداوند هرچه بخواهد می تواند بر بندگان تکلیف کند و ضرورتی ندارد که تکالیف او دارای حُسن باشد، حتی شماری از آنان گفته اند که تکلیف کردن خداوند بندگانش را به امور قبیح یا اموری که کیفر اُخروی در پی دارد، جایز است.
نظر امامیه و معتزله
در برابر، امامیان و معتزلیان ، تکالیف الهی را امری ضروری و دارای هدف دانسته و برآن اند که لازمه نفی غرض از تکالیف الهی، عبث بودن افعال خداوند است، در حالی که این امر بر خداوند قبیح است و قرآن کریم نیز آن را مردود شمرده است : «وما خَلَقنَا السَّماءَ والاَرضَ وما بَینَهُما لاعِبین» «رَبَّنا ما خَلَقتَ هـذا باطِلاً» همچنین اینان تشریع تکالیف از سوی خداوند را امری نیکو دانسته، صدور تکلیف قبیح و مُنکر را بر خداوند ناروا شمرده اند، چنان که آیه ۲۸ اعراف به این واقعیت اشاره دارد: «اِنَّ اللّهَ لا یأمُرُ بِالفَحشاءِ».
در قرآن
بر پایه آموزه های قرآنی، عمده ترین اهداف در تکالیف عبارت اند از:
← جلب منفعت
...