[ویکی فقه] الرحلة الحجازیة (ابهام زدایی). الرحلة الحجازیة ممکن است عنوان برای کتاب های ذیل باشد: • الرحلة الحجازیة (شکیب ارسلان)، تالیف امیر شکیب ارسلان (۱۲۸۶- ۱۳۶۶)• الرحلة الحجازیة (اولیا چلبی)، تالیف اولیا چلبی متولد ۱۰۲۰ ق در استانبول
[ویکی فقه] الرحلة الحجازیة (اولیا چلبی). الرحله الحجازیه، تالیف اولیا چلبی متولد ۱۰۲۰ ق در استانبول است، که درباره ی سفرش به سرزمین حجاز و توصیف مکان ها و مسائل اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، و جغرافی این منطقه، است که به زبان عربی ترجمه و چاپ شده است.
یک مقدمه از مترجم کتاب ذکر شده است. در ادامه متن اصل کتاب عنوان شده است. کتاب شامل فصل و باب خاصی نمی باشد و با ذکر اماکن و بناها، به توصیف و طرح مطالبی پیرامون آن، می پردازد.
یک مقدمه از مترجم کتاب ذکر شده است. در ادامه متن اصل کتاب عنوان شده است. کتاب شامل فصل و باب خاصی نمی باشد و با ذکر اماکن و بناها، به توصیف و طرح مطالبی پیرامون آن، می پردازد.
[ویکی فقه] الرحلة الحجازیة (شکیب ارسلان). نام کامل کتاب الرحة الحجازیه، المسماه الارتسامات اللطاف فی خاطر الحاج الی اقدس مطاف، تالیف امیر شکیب ارسلان (۱۲۸۶- ۱۳۶۶) به زبان عربی می باشد. این سفرنامه سفر حج او در سال ۱۳۴۸ است که از بهترین سفرنامه ها است.
در ابتدای کتاب دو مقدمه به قلم مصحح و مؤلف آمده است. مطالب کتاب بدون تبویب و فصل بندی خاصی تنها با ذکر عنوان ارائه شده است. شیوه نگارش نویسنده؛ همانند معمول سفرنامه ها به صورت روز شمار نبوده و موضوعی مباحث را مطرح کرده است؛ به عنوان مثال به صورت جداگانه به آب های مکه در جاهلیت و اسلام ، گرمای هوا در حجاز و انواع آن، معادن جزیرةالعرب ، عرفات و طائف پرداخته شده است.
در ابتدای کتاب دو مقدمه به قلم مصحح و مؤلف آمده است. مطالب کتاب بدون تبویب و فصل بندی خاصی تنها با ذکر عنوان ارائه شده است. شیوه نگارش نویسنده؛ همانند معمول سفرنامه ها به صورت روز شمار نبوده و موضوعی مباحث را مطرح کرده است؛ به عنوان مثال به صورت جداگانه به آب های مکه در جاهلیت و اسلام ، گرمای هوا در حجاز و انواع آن، معادن جزیرةالعرب ، عرفات و طائف پرداخته شده است.
[ویکی نور] "الرحله الحجازیه"، تألیف اولیا چلبی متولد 1020ق در استانبول است، که درباره ی سفرش به سرزمین حجاز و توصیف مکان ها و مسائل اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، و جغرافی این منطقه، است که به زبان عربی ترجمه و چاپ شده است.
یک مقدمه از مترجم کتاب ذکر شده است. در ادامه متن اصل کتاب عنوان شده است. کتاب شامل فصل و باب خاصی نمی باشد و با ذکر اماکن و بناها، به توصیف و طرح مطالبی پیرامون آن، می پردازد.
دکتر صفصافی احمد مرسی در مقدمه، از سفرهای حج و اهمیت آن و علمای اندلسی بین قرن سوم و هفتم، که به این سفر از اقصی نقاط عالم اسلامی جهت انجام دادن رکنی از ارکان دین و ادای فریضه الهی و بهره مندی از علم و معرفت، آمده و صاحب تألیفاتی در مورد این منطقه بوده اند، نام برده است.
در مقدمه به 15 سفرنامه که قبل از اولیا چلبی درباره ی سرزمین حجاز نوشته شده، و 10 سفرنام های که بعد از وی انجام گرفته است، اشاره می نماید. و به ذکر سفرنامه هایی که در قرن چهاردهم پیرامون این سرزمین صورت گرفته است، می پردازد.
برای روشن شدن أمر، دو مطلب را عنوان بحث قرار داده است: أ- حجار در عصر عثمانی. ب- اولیا چلبی و شرح حال مختصر وی.
یک مقدمه از مترجم کتاب ذکر شده است. در ادامه متن اصل کتاب عنوان شده است. کتاب شامل فصل و باب خاصی نمی باشد و با ذکر اماکن و بناها، به توصیف و طرح مطالبی پیرامون آن، می پردازد.
دکتر صفصافی احمد مرسی در مقدمه، از سفرهای حج و اهمیت آن و علمای اندلسی بین قرن سوم و هفتم، که به این سفر از اقصی نقاط عالم اسلامی جهت انجام دادن رکنی از ارکان دین و ادای فریضه الهی و بهره مندی از علم و معرفت، آمده و صاحب تألیفاتی در مورد این منطقه بوده اند، نام برده است.
در مقدمه به 15 سفرنامه که قبل از اولیا چلبی درباره ی سرزمین حجاز نوشته شده، و 10 سفرنام های که بعد از وی انجام گرفته است، اشاره می نماید. و به ذکر سفرنامه هایی که در قرن چهاردهم پیرامون این سرزمین صورت گرفته است، می پردازد.
برای روشن شدن أمر، دو مطلب را عنوان بحث قرار داده است: أ- حجار در عصر عثمانی. ب- اولیا چلبی و شرح حال مختصر وی.
wikinoor: الرحلة_الحجازیة
[ویکی فقه] الرحله الحجازیه (ابهام زدایی). الرحلة الحجازیة ممکن است عنوان برای کتاب های ذیل باشد: • الرحلة الحجازیة (شکیب ارسلان)، تالیف امیر شکیب ارسلان (۱۲۸۶- ۱۳۶۶)• الرحلة الحجازیة (اولیا چلبی)، تالیف اولیا چلبی متولد ۱۰۲۰ ق در استانبول
...
...
wikifeqh: الرحلة_الحجازیه
[ویکی فقه] الرحله الحجازیه (اولیا چلبی). الرحله الحجازیه، تالیف اولیا چلبی متولد ۱۰۲۰ ق در استانبول است، که درباره ی سفرش به سرزمین حجاز و توصیف مکان ها و مسائل اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، و جغرافی این منطقه، است که به زبان عربی ترجمه و چاپ شده است.
یک مقدمه از مترجم کتاب ذکر شده است. در ادامه متن اصل کتاب عنوان شده است. کتاب شامل فصل و باب خاصی نمی باشد و با ذکر اماکن و بناها، به توصیف و طرح مطالبی پیرامون آن، می پردازد.
گزارش محتوا
دکتر صفصافی احمد مرسی در مقدمه، از سفرهای حج و اهمیت آن و علمای اندلسی بین قرن سوم و هفتم، که به این سفر از اقصی نقاط عالم اسلامی جهت انجام دادن رکنی از ارکان دین و ادای فریضه الهی و بهره مندی از علم و معرفت ، آمده و صاحب تالیفاتی در مورد این منطقه بوده اند، نام برده است. در مقدمه به ۱۵ سفرنامه که قبل از اولیا چلبی درباره ی سرزمین حجاز نوشته شده، و ۱۰ سفرنام های که بعد از وی انجام گرفته است، اشاره می نماید. و به ذکر سفرنامه هایی که در قرن چهاردهم پیرامون این سرزمین صورت گرفته است، می پردازد. برای روشن شدن امر، دو مطلب را عنوان بحث قرار داده است:۱. حجار در عصر عثمانی. ۲. اولیا چلبی و شرح حال مختصر وی. برخلاف سفرنامه های دیگر اولیا چلبی این سفرنامه با این که پیرامون سرزمین نسبتا وسیع حجاز نوشته شده است، اما از محتوا و حجم کمی برخوردار است، و توقع می رفت که با توجه به سفرهای طولانی وی، درباره حجاز و اماکن مختلف آن بیشتر بنویسد. اولیا چلبی در سفرنامه حجازش، به تعریف از اوصاف حرمین شریفین و آنچه که در آن دو از تعداد ماذن، درها، ستون ها، پنجره ها، همچنین تعریفی از ساکنان بقیع ، از اصحاب رسول الله صلی الله علیه و آله وسلّم می پردازد. به علاوه وصفی از دیوارها، مساجد ، تکیه ها می نماید. در ضمن، از قطب های علمی و وصف اوضاع اجتماعی، اقتصادی، اداری، و تشکیلات نظامی و تقسیمات اداری شام و حجاز، مطالبی را عنوان می دارد. در ادامه، اماکن زیارتی خارج مدینه ، اطراف مکه مکرمه، اوصاف فتح مکه به دست رسول الله، اماکنی که دعا در آنجا مستجاب است، همچنین اوصاف مدارس شهر مکه را معرفی می نماید.
وضعیت کتاب
در خاتمه، فقط یک فهرست که شامل مطالب کتاب می باشد، عنوان شده است. آقای صفصافی کتاب را به زبان عربی ترجمه نموده اند.
عناوین مرتبط
...
یک مقدمه از مترجم کتاب ذکر شده است. در ادامه متن اصل کتاب عنوان شده است. کتاب شامل فصل و باب خاصی نمی باشد و با ذکر اماکن و بناها، به توصیف و طرح مطالبی پیرامون آن، می پردازد.
گزارش محتوا
دکتر صفصافی احمد مرسی در مقدمه، از سفرهای حج و اهمیت آن و علمای اندلسی بین قرن سوم و هفتم، که به این سفر از اقصی نقاط عالم اسلامی جهت انجام دادن رکنی از ارکان دین و ادای فریضه الهی و بهره مندی از علم و معرفت ، آمده و صاحب تالیفاتی در مورد این منطقه بوده اند، نام برده است. در مقدمه به ۱۵ سفرنامه که قبل از اولیا چلبی درباره ی سرزمین حجاز نوشته شده، و ۱۰ سفرنام های که بعد از وی انجام گرفته است، اشاره می نماید. و به ذکر سفرنامه هایی که در قرن چهاردهم پیرامون این سرزمین صورت گرفته است، می پردازد. برای روشن شدن امر، دو مطلب را عنوان بحث قرار داده است:۱. حجار در عصر عثمانی. ۲. اولیا چلبی و شرح حال مختصر وی. برخلاف سفرنامه های دیگر اولیا چلبی این سفرنامه با این که پیرامون سرزمین نسبتا وسیع حجاز نوشته شده است، اما از محتوا و حجم کمی برخوردار است، و توقع می رفت که با توجه به سفرهای طولانی وی، درباره حجاز و اماکن مختلف آن بیشتر بنویسد. اولیا چلبی در سفرنامه حجازش، به تعریف از اوصاف حرمین شریفین و آنچه که در آن دو از تعداد ماذن، درها، ستون ها، پنجره ها، همچنین تعریفی از ساکنان بقیع ، از اصحاب رسول الله صلی الله علیه و آله وسلّم می پردازد. به علاوه وصفی از دیوارها، مساجد ، تکیه ها می نماید. در ضمن، از قطب های علمی و وصف اوضاع اجتماعی، اقتصادی، اداری، و تشکیلات نظامی و تقسیمات اداری شام و حجاز، مطالبی را عنوان می دارد. در ادامه، اماکن زیارتی خارج مدینه ، اطراف مکه مکرمه، اوصاف فتح مکه به دست رسول الله، اماکنی که دعا در آنجا مستجاب است، همچنین اوصاف مدارس شهر مکه را معرفی می نماید.
وضعیت کتاب
در خاتمه، فقط یک فهرست که شامل مطالب کتاب می باشد، عنوان شده است. آقای صفصافی کتاب را به زبان عربی ترجمه نموده اند.
عناوین مرتبط
...
wikifeqh: الرحلة_الحجازیة_(اولیا_چلبی)
[ویکی فقه] الرحله الحجازیه (شکیب ارسلان). نام کامل کتاب الرحة الحجازیه، المسماه الارتسامات اللطاف فی خاطر الحاج الی اقدس مطاف، تالیف امیر شکیب ارسلان (۱۲۸۶- ۱۳۶۶) به زبان عربی می باشد. این سفرنامه سفر حج او در سال ۱۳۴۸ است که از بهترین سفرنامه ها است.
در ابتدای کتاب دو مقدمه به قلم مصحح و مؤلف آمده است. مطالب کتاب بدون تبویب و فصل بندی خاصی تنها با ذکر عنوان ارائه شده است. شیوه نگارش نویسنده؛ همانند معمول سفرنامه ها به صورت روز شمار نبوده و موضوعی مباحث را مطرح کرده است؛ به عنوان مثال به صورت جداگانه به آب های مکه در جاهلیت و اسلام ، گرمای هوا در حجاز و انواع آن، معادن جزیرةالعرب ، عرفات و طائف پرداخته شده است.
گزارش محتوا
سفر شکیب ارسلان از سویس به مقصد جده آغاز شده است. مطالب مختلفی که در این سفرنامه آمده است، به ترتیب به این شرح است: ۱. جده، اولین مکانی که او گزارش می کند. نویسنده که به جهت فصاحت و بلاغت نوشته هایش به امیر بیان مشهور شده است، با کلامی ادیبانه به توصیف این شهر و مناظر آن که به گفته خودش برای همیشه در لوح خاطرش منقوش شده، می پردازد. او اگر چه از مناظر زیبای سواحل جده غرق لذت شده است؛ اما لذت خارج از وصف خود را بدین جهت می داند که جده دروازه ورود به مکه مکرمه است و به مزار نبی مکرم اسلام صلی الله علیه و آله وسلّم نزدیک شده است. ۲. مکه، بهشت عبادت در روی زمین و جنت معنوی دنیاست. این مکان که به صخره هایی محصور شده، از چنان گرمایی برخوردار است که اگر بر آن صخره ها تکه گوشتی قرار دهی، بدون نیاز به آتش می پزد. به اعتقاد نویسنده کمبود آب و لایزرع بودن و محرومیت این شهر از زیورهای مادی با شعاع نعمت های معنوی جبران شده است. چاه های ام القری در زمان جاهلیت به دست افراد مختلف حفر شده بود، اما کفاف مکه را نمی داد تا این که بئر زمزم به دست عبدالمطلب حفر گردید و بدین وسیله آب مردم و حجاج مکه تامین گردید. پس از اسلام با افزایش حجاج مکه احتیاج به آب به ویژه در ایام حج در عرفه و منی شدت یافت. چنان که مشهور است، زن هارون الرشید درصدد رفع این مشکل برآمد و آب چشم های را که در چهل کیلومتری مکه بود، به مکه انتقال داد. این کار عظیم که به عین زبیده معروف است، قریب به هزار و صد سال است که آب مورد نیاز حجاج را تامین کرده است. نویسنده مطالب منابع معتبر را با زمان خود تطبیق داده و تنها به دیده ها و شنیده ها اکتفا نمی کند؛ به عنوان مثال: با ذکر مطلبی از ابن حوقل درباره چشمه ای که در کلام او آمده است، اظهار نظر کرده و درباره این که همان عین زبیده است به تحلیل ادبی کلام او و استعمال لفظ الماجن در زمان او (حدود سنه ۳۳۰ ق) و زمان ازرقی (حدود سنه ۲۰۰ ق) می پردازد. بدین ترتیب به شیوه علمای زبان شناس و لغت دان به تطبیق مکان های جغرافیایی می پردازد. ارسلان از صراحت لهجه برخوردار بوده و حقایقی را که گاه از بیان آن پرهیز می شود، در لابلای مطالب کتاب آورده است. وقف از سنت های حسنه ای است که به جهت تاکید بر استحباب آن در شرع مقدس در بین مسلمین رواج داشته است. سوء تصرف مسلمین در اوقاف گذشتگان مطلبی است که به آن اشاره شده و به اجمال به آن پرداخته شده و لکن جای موشکافی و بحث های فراوانی دارد. به عقیده وی تخریب و استفاده نامشروع از این اموال که جنبه عمومی دارد، از عواملی است که سرزمین های فرنگی بدین وسیله به لحاظ زیورهای دینوی بر سرزمین های اسلامی پیشی گرفته اند. او با اشاره به تصرفات شخصی والیان در بیت المال ، قسم یاد می کند که اسلام را امراء به فساد کشیده اند و سبب فساد امراء نیز عالمان دینی بوده اند که با گرایش به طمع امور دنیوی به تاویل نصوص شرعی به غیر معانی حقیقی آن پرداخته اند. این چنین بود که این امت از عظمتی که داشت سقوط نمود به گونه ای که دانشمندان غربی تصور کردند که اسلام و مدنیت در برابر هم قرار دارند. اگر چه انتظار آن است که نویسنده تنها به سرزمین حجاز بپردازد؛ اما نویسنده عنان کلام را به سیر بحث سپرده و از موضوع خارج می شود؛ به عنوان نمونه مسجد بزرگ قرطبه که به اذعان شکیب ارسلان قلم از وصف آن عاجز بوده است، از اماکنی است که چگونگی بنا و تزئینات آن شرح شده است. او که بر خروج از بحث واقف است با عبارت «به موضوعی که مربوط به حجاز است باز می گردیم» به شرح سفر می پردازد. در اثناء سفر بیماری گریبان ارسلان را می گیرد. او که به گفته خود بزرگ شده کوه های لبنان است و تحمل گرمای شدید را ندارد، بیماریش ادامه می یابد و وقوف در عرفات را با این که بیماریش شدت گرفته، انجام می دهد. او سپس به منی باز می گردد و سایر مناسک را نیز به جای می آورد. ۳. او تنها راه نجات را پناه بردن به کوه های طائف می داند که به دوستانش اظهار می دارد که اگر مرا دوست دارید، بدون تاخیر مرا به طائف ببرید. در طائف است که گمان او بر این که شفای او در هوای کوهستان است، به یقین تبدیل شده و سلامتی خود را باز می یابد. ذکر بازارهای عرب ؛ مانند عکاظ ، شرح صخره های موجود در طائف که وی را به تعجب واداشته است، و نیز اماکن و آب و هوای و تاریخچه تحولات و علما و بزرگان این شهر از مطالبی است که در ادامه می توان مشاهده نمود. شکیب که به لحاظ جسمی و روحی در طائف احساس سرور و گشادگی سینه کرده است، بخش اعظم کتاب را به این شهر اختصاص داده و خبر فتح این شهر توسط نبی اکرم صلی الله علیه و آله وسلّم و آثار تمدنی آن را نیز به تفصیل شرح کرده است. ۴. وادی القری ، گزارش از مکان های که در گذشته معمور و آباد بوده و در این زمان جز نامی از آنها نمانده است؛ از جمله مطالبی است که نویسنده به آنها اهتمام داشته است. وادی القری از اماکنی است که در صدر اسلام آباد بوده است. این منطقه خود مشتمل بر مناطقی بوده است که از جمله آنها العلا ست که به نقل از یاقوت حموی نبی مکرم اسلام صلی الله علیه و آله وسلّم در راه تبوک در آنجا توقف نمود. ۵. بررسی معادن جزیرة العرب و مناطق جغرافیایی که این معادن واقع شده است، از دیگر مطالبی است که به تفصیل به آن پرداخته شده است. نویسنده به این بسنده نکرده و در ادامه رساله ای نیز درباره معادن یمن که از موضوع سفرنامه بیرون است، به نگارش درآورده است. او در پایان کتاب مجددا یادی از کوه های طائف و هوای لطیف آن کرده و سلسله جبال جزیرةالعرب را به لحاظ لطافت هوا از لبنان ، سویسره و سایر مناطق بهتر می داند.
وضعیت کتاب
تصحیح و حواشی کتاب توسط سید محمد رشید رضا انجام پذیرفته است. در پایان اثر نیز فهرست مطالب آمده است.
در ابتدای کتاب دو مقدمه به قلم مصحح و مؤلف آمده است. مطالب کتاب بدون تبویب و فصل بندی خاصی تنها با ذکر عنوان ارائه شده است. شیوه نگارش نویسنده؛ همانند معمول سفرنامه ها به صورت روز شمار نبوده و موضوعی مباحث را مطرح کرده است؛ به عنوان مثال به صورت جداگانه به آب های مکه در جاهلیت و اسلام ، گرمای هوا در حجاز و انواع آن، معادن جزیرةالعرب ، عرفات و طائف پرداخته شده است.
گزارش محتوا
سفر شکیب ارسلان از سویس به مقصد جده آغاز شده است. مطالب مختلفی که در این سفرنامه آمده است، به ترتیب به این شرح است: ۱. جده، اولین مکانی که او گزارش می کند. نویسنده که به جهت فصاحت و بلاغت نوشته هایش به امیر بیان مشهور شده است، با کلامی ادیبانه به توصیف این شهر و مناظر آن که به گفته خودش برای همیشه در لوح خاطرش منقوش شده، می پردازد. او اگر چه از مناظر زیبای سواحل جده غرق لذت شده است؛ اما لذت خارج از وصف خود را بدین جهت می داند که جده دروازه ورود به مکه مکرمه است و به مزار نبی مکرم اسلام صلی الله علیه و آله وسلّم نزدیک شده است. ۲. مکه، بهشت عبادت در روی زمین و جنت معنوی دنیاست. این مکان که به صخره هایی محصور شده، از چنان گرمایی برخوردار است که اگر بر آن صخره ها تکه گوشتی قرار دهی، بدون نیاز به آتش می پزد. به اعتقاد نویسنده کمبود آب و لایزرع بودن و محرومیت این شهر از زیورهای مادی با شعاع نعمت های معنوی جبران شده است. چاه های ام القری در زمان جاهلیت به دست افراد مختلف حفر شده بود، اما کفاف مکه را نمی داد تا این که بئر زمزم به دست عبدالمطلب حفر گردید و بدین وسیله آب مردم و حجاج مکه تامین گردید. پس از اسلام با افزایش حجاج مکه احتیاج به آب به ویژه در ایام حج در عرفه و منی شدت یافت. چنان که مشهور است، زن هارون الرشید درصدد رفع این مشکل برآمد و آب چشم های را که در چهل کیلومتری مکه بود، به مکه انتقال داد. این کار عظیم که به عین زبیده معروف است، قریب به هزار و صد سال است که آب مورد نیاز حجاج را تامین کرده است. نویسنده مطالب منابع معتبر را با زمان خود تطبیق داده و تنها به دیده ها و شنیده ها اکتفا نمی کند؛ به عنوان مثال: با ذکر مطلبی از ابن حوقل درباره چشمه ای که در کلام او آمده است، اظهار نظر کرده و درباره این که همان عین زبیده است به تحلیل ادبی کلام او و استعمال لفظ الماجن در زمان او (حدود سنه ۳۳۰ ق) و زمان ازرقی (حدود سنه ۲۰۰ ق) می پردازد. بدین ترتیب به شیوه علمای زبان شناس و لغت دان به تطبیق مکان های جغرافیایی می پردازد. ارسلان از صراحت لهجه برخوردار بوده و حقایقی را که گاه از بیان آن پرهیز می شود، در لابلای مطالب کتاب آورده است. وقف از سنت های حسنه ای است که به جهت تاکید بر استحباب آن در شرع مقدس در بین مسلمین رواج داشته است. سوء تصرف مسلمین در اوقاف گذشتگان مطلبی است که به آن اشاره شده و به اجمال به آن پرداخته شده و لکن جای موشکافی و بحث های فراوانی دارد. به عقیده وی تخریب و استفاده نامشروع از این اموال که جنبه عمومی دارد، از عواملی است که سرزمین های فرنگی بدین وسیله به لحاظ زیورهای دینوی بر سرزمین های اسلامی پیشی گرفته اند. او با اشاره به تصرفات شخصی والیان در بیت المال ، قسم یاد می کند که اسلام را امراء به فساد کشیده اند و سبب فساد امراء نیز عالمان دینی بوده اند که با گرایش به طمع امور دنیوی به تاویل نصوص شرعی به غیر معانی حقیقی آن پرداخته اند. این چنین بود که این امت از عظمتی که داشت سقوط نمود به گونه ای که دانشمندان غربی تصور کردند که اسلام و مدنیت در برابر هم قرار دارند. اگر چه انتظار آن است که نویسنده تنها به سرزمین حجاز بپردازد؛ اما نویسنده عنان کلام را به سیر بحث سپرده و از موضوع خارج می شود؛ به عنوان نمونه مسجد بزرگ قرطبه که به اذعان شکیب ارسلان قلم از وصف آن عاجز بوده است، از اماکنی است که چگونگی بنا و تزئینات آن شرح شده است. او که بر خروج از بحث واقف است با عبارت «به موضوعی که مربوط به حجاز است باز می گردیم» به شرح سفر می پردازد. در اثناء سفر بیماری گریبان ارسلان را می گیرد. او که به گفته خود بزرگ شده کوه های لبنان است و تحمل گرمای شدید را ندارد، بیماریش ادامه می یابد و وقوف در عرفات را با این که بیماریش شدت گرفته، انجام می دهد. او سپس به منی باز می گردد و سایر مناسک را نیز به جای می آورد. ۳. او تنها راه نجات را پناه بردن به کوه های طائف می داند که به دوستانش اظهار می دارد که اگر مرا دوست دارید، بدون تاخیر مرا به طائف ببرید. در طائف است که گمان او بر این که شفای او در هوای کوهستان است، به یقین تبدیل شده و سلامتی خود را باز می یابد. ذکر بازارهای عرب ؛ مانند عکاظ ، شرح صخره های موجود در طائف که وی را به تعجب واداشته است، و نیز اماکن و آب و هوای و تاریخچه تحولات و علما و بزرگان این شهر از مطالبی است که در ادامه می توان مشاهده نمود. شکیب که به لحاظ جسمی و روحی در طائف احساس سرور و گشادگی سینه کرده است، بخش اعظم کتاب را به این شهر اختصاص داده و خبر فتح این شهر توسط نبی اکرم صلی الله علیه و آله وسلّم و آثار تمدنی آن را نیز به تفصیل شرح کرده است. ۴. وادی القری ، گزارش از مکان های که در گذشته معمور و آباد بوده و در این زمان جز نامی از آنها نمانده است؛ از جمله مطالبی است که نویسنده به آنها اهتمام داشته است. وادی القری از اماکنی است که در صدر اسلام آباد بوده است. این منطقه خود مشتمل بر مناطقی بوده است که از جمله آنها العلا ست که به نقل از یاقوت حموی نبی مکرم اسلام صلی الله علیه و آله وسلّم در راه تبوک در آنجا توقف نمود. ۵. بررسی معادن جزیرة العرب و مناطق جغرافیایی که این معادن واقع شده است، از دیگر مطالبی است که به تفصیل به آن پرداخته شده است. نویسنده به این بسنده نکرده و در ادامه رساله ای نیز درباره معادن یمن که از موضوع سفرنامه بیرون است، به نگارش درآورده است. او در پایان کتاب مجددا یادی از کوه های طائف و هوای لطیف آن کرده و سلسله جبال جزیرةالعرب را به لحاظ لطافت هوا از لبنان ، سویسره و سایر مناطق بهتر می داند.
وضعیت کتاب
تصحیح و حواشی کتاب توسط سید محمد رشید رضا انجام پذیرفته است. در پایان اثر نیز فهرست مطالب آمده است.
wikifeqh: الرحلة_الحجازیة_(شکیب_ارسلان)