اعجاز علمی قران

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] اعجاز علمی قرآن. به اثبات وحیانی بودن قرآن از راه کشف دقایق علمی ناشناخته در عصر نزول و پس از آن اعجاز علمی قرآن می گویند.
اعـجـاز عـلـمـی اشاراتی است گذرا که به برخی از اسرار طبیعت نظر دارد و به گونه تراوشی از لابـه لای تـعـابیر قرآنی ـ احیانا ـ مشهود می گردد، که با مرور زمان و پیشرفت دانش و قطعیت یـافتن برخی نظریه های علمی، پرده از این اشارت ها برداشته می شود و دانشمندان خصوصا با پی بردن به این حقایق، قرآن را از دیدگاه اعجاز مورد ستایش و پذیرش قرار می دهند. و (اعجاز علمی قرآن) مربوط به اشاراتی است که ازگوشه های سـخـن حـق تـعالی نمودار گشته و هدف اصلی نبوده است، زیرا قرآن کتاب هدایت است و هدف اصـلی آن جهت بخشیدن به زندگی انسان و آموختن راه سعادت به او است از این رو اگر گاه در قـرآن بـه بـرخی اشارات علمی بر می خوریم، از آن جهت است که این سخن از منبع سرشار علم و حکمت الهی نشات گرفته و از سرچشمه علم بی پایان حکایت دارد «قل انزله الذی یعلم السر فی السماوات والارض؛ بـگـو: آن را کسی نازل ساخته است که راز نهان ها را در آسمان ها و زمین می داند.» و این یک امر طبیعی است که هر دانشمندی هرچند در غیر رشته تخصصی خود سخن گوید، از لابه لای گفته هایش گاه تعابیری ادا می شود که حاکی از دانش و رشته تخصص وی مـی بـاشد همانند آن که فقیهی درباره یک موضوع معمولی سخن گوید، کسانی که با فقاهت آشنایی دارند از تعابیر وی در می یابند که صاحب سخن، فقیه می باشد، گرچه آن فقیه نخواسته تا فقاهت خود را در سخنان خود بنمایاند هم چنین است اشارات علمی قرآن که تراوش گونه است و هدف اصلی کلام را تشکیل نمی دهد.
تعریف اعجاز علمی قرآن
یکی از ابعاد اعجاز قرآن، بعد علمی آن است. مقصود از علم در اینجا علوم تجربی، اعم از علوم طبیعی، مانند فیزیک، شیمی، زیست شناسی، و علوم انسانی، مانند جامعه شناسی است؛ یعنی علومی که بر اساس روش مشاهده و تجربه حسّی پایه گذاری شده و در برابر علوم عقلی، نقلی و شهودی است.مراد از اعجاز علمی قرآن وجود آیاتی در آن است که نوعی رازگویی علمی است؛ یعنی مطلبی علمی را که قبل از نزول آیه، کسی از آن اطلاع نداشته، بیان می کند و ممکن است مدتها بعد از نزول، ازسوی دانشمندان علوم تجربی کشف شود؛ این مطلب علمی به گونه ای است که با وسایل عادیِ بشر عصر نزول، قابل فهم و بیان نبوده است.مبحث اعجاز علمی قرآن از جهتی زیر مجموعه بحث اعجاز قرآن و از منظر دیگر زیر مجموعه تفسیر علمی آن است، از این رو با مبانی اتخاذ شده در تفسیر علمی قرآن ارتباطی وثیق دارد و در آنجا روشن می شود که هدف اصلی قرآن، هدایت انسان به سوی خداست و اشارات علمی آن از اهداف فرعی است که در راه خداشناسی و معادشناسی از آنها استفاده می شود و موجب تحریک حسّ کنجکاوی بشر و توجه او به دانش و رشد علوم در بین مسلمانان شده است.نیز در مبحث تفسیر علمی، روشن می گردد که ظواهر قرآن همه علوم بشری را بر نمی تابد تا از آن قابل استخراج باشد. از طرفی تحمیل نظریه های علمی نیز بر قرآن جایز نیست، بلکه نوعی تفسیر به رای و حرام است، بنابراین، فقط می توانیم از شیوه استخدام علوم در فهم و تفسیر بهتر آیات قرآن استفاده کنیم. این مطلب در برخی موارد، اعجاز علمی قرآن را نیز ثابت می کند.در مبحث تفسیر علمی، باز بیان می شود که مفسر نمی تواند قرآن را بر هر نظریه علمی تطبیق کند و قرآن را تابع علوم متغیر سازد، بلکه در تفسیر و اعجاز علمی از علوم قطعی تجربی، یعنی گزاره های علمی که به حد بداهت حسّی رسیده باشد، مانند نیروی جاذبه، یا به وسیله دلیل عقلی پشتیبانی گردد، استفاده می شود.
← تفسیر علمی قرآن
چـند تذکر: پیش از آن که نمونه هایی از این اشارات علمی ارائه گردد، ضرورت است که چند نکته تذکر داده شود.
← تذکر اول
...

[ویکی شیعه] اعجاز علمی قرآن. اعجاز علمی قرآن نظریه ای که با تطبیق مطالب قرآن با یافته های علوم تجربی، در پی اثبات معجزه بودن قرآن است. بنا بر نظریه اعجاز علمی قرآن، این کتاب از حقایقی در زمینه علوم، به ویژه علوم تجربی سخن گفته است که در عصر نزول قرآن کشف نشده بود؛ از آنجا که بیان چنین حقایق علمی در آن زمان، از توان انسان بیرون بوده است، باید قرآن را معجزه پیامبر اسلام(ص) و کتابی از سوی خداوند دانست. اشاره قرآن به مسائلی چون حرکت وضعی و انتقالی زمین، پیدایش حیات از آب، نیروی جاذبه زمین و زوج بودن گیاهان و جانوران را نمونه های اعجاز علمی این کتاب دانسته اند.
در قرن اخیر، مسئله اعجاز علمی قرآن بسیار مورد توجه قرآن پژوهان جهان قرار گرفته است. محمد بن احمد اسکندرانی، رشید رضا و طنطاوی نخستین پژوهشگران در این زمینه اند. پیشگامان این مسئله در ایران نیز محمدتقی شریعتی، سیدمحمود طالقانی و مهدی بازرگان، بوده اند.
برخی از عالمان مسلمان، با تفسیر علمی قرآن مخالف اند و بر این باورند که نظریه های علمی همواره در معرض تغییر و تحول و ابطال قرار دارند و در صورت ابطال نظریه ها، قرآن نیز زیر سؤال می رود. اما موافقان، تطبیق آیات قرآن بر یافته های علوم تجربی را راهی برای اثبات حقانیت قرآن می دانند.

[ویکی اهل البیت] اعجاز علمی قرآن. "معجزه" از ماده "عجز"و در لغت به معنای ضعف و ناتوانی است و در اصطلاح عبارتست از گفتار شگفت انگیز و جالب توجه و یا امر خارق عادتی که به وسیله مدعی مقام نبوت به منظور اثبات ادعای رسالت همراه با تحدّی و دعوت به مبارزه طلبی انجام می گیرد. واژه معجزه و مشتقات آن، حدود 26 مرتبه در قرآن بکار برده شده و در همه آنها مراد معنای لغوی آن است.
در ابعاد اعجاز علمی قرآن، می توان به آن دسته از مسائل علمی اشاره کرد که هیچ یک از تمدن های بشری در عصر نزول از آن آگاهی نداشتند و قرآن، از مسائل و اسرار علمی آنها پرده برداشت، به صورتی که تنها پس از گذشت قرن ها و در سایه علوم تجربی، مورد تصدیق دانشمندان قرار گرفت، به گونه ای که نه قابل انکار است، نه معلول و نه نتیجه اطلاعات زمان نزول قرآن و این خود بهترین دلیل بر الهی و معجزه بودن قرآن است.
"نیوتن" که با کشف قانون جاذبه عمومی ثابت نمود که برخلاف پندار "بطلیموس" که تصور می کرد ستارگان مانند میخ بر پیکر جسمی بی رنگ (فلک) کوبیده شده اند، میلیون ها منظومه شمسی و کهکشانها و سحابها در فضا معلق و در پرتو قانون جاذبه و قانون نیروی گریز از مرکز که در سراسر جهان آفرینش، در تمام کرات، سیارات و کواکب و کهکشان ها و حتی میان دو ذره بسیار کوچک و ناچیز حکم فرماست، از سقوط مصون و محفوظ مانده­اند. ولی قرآن مجید متجاوز از ده قرن قبل از نیوتن به این حقیقت علمی در قرآن تصریح می فرماید: «خَلَقَ السَّماواتِ بِغَیرِ عَمَدٍ تَرَوْنَها وَ أَلْقی فِی الْأَرْضِ رَواسِی أَنْ تَمیدَ بِکُمْ...» «او آسمانها را بدون ستونی که آن را ببینید آفرید و در زمین کوه هایی افکند تا شما را نلرزاند (و جایگاه شما آرام باشد)».
توضیح این که جمله «ترونها» صفت لفظ «عمد» جمع «عمود» می باشد و ضمیر در «ترونها» به عمد برمی گردد و معنای جمله چنین است: خداوندی که آسمان ها را برافراشت بدون ستونی که دیده شود و در حقیقت، آیه ستون مرئی را نفی می کند نه اصل ستون را» این نظریه را بسیاری از مفسران از جمله ابن عباس و علامه طباطبائی اختیار کرده اند.
2. قرآن و بادهای تلقیح کننده:
قرآن آن جا که درباره باد، ایـن پدیده طبیعی از نظر نقشی که در زمینه تلقیح دارد. سخن می گوید چنین می فرماید: {{متن قرآن|«وَ أَرْسَلْنَا الرِّیاحَ لَواقِحَ فَأَنْزَلْنا مِنَ السَّماءِ ماءً فَأَسْقَیناکُمُوهُ وَ ما أَنْتُمْ لَهُ بِخازِنینَ»؛ ما بادها را برای بارور ساختن (ابرها و گیاهان) فرستادیم و از آسمان آبی نازل کردیم و شما را با آن سیراب ساختیم در حالی که شما توانایی حفظ و نگهداری آن را نداشتید!
در این جا خداوند با صراحت نقش باد را در آبستن کردن ابرها بیان کرده و به دنبال آن نزول باران را خبر می دهد. یعنی همان مسائل دقیقی که پس از پیشرفت های علمی فراوان تازه برای انسان ها کشف گردیده است.

[ویکی فقه] اعجاز علمی قرآن (علوم قرآنی). اعجاز علمی قرآن، معجزه بودن قرآن از جهت بیان علوم طبیعی مجهول در زمان نزول را می گویند.
«اعجاز علمی قرآن» از وجوه اعجاز محتوایی آن است. قرآن کریم از حوادث مهمی خبر داده که در وقوع آن ها خطایی دیده نشده است. درست بودن این اخبار، گواه بر این است که پیامبر صلی الله علیه و آله وسلّم این اخبار را از طریق وحی و غیب گرفته است؛ زیرا خبر صادق دادن از آینده از مسیر طبیعی و عادی، محال است.
مسائل علمی در قرآن
قرآن کتابی هدایتگر است، نه علمی؛ ولی در پاره ای موارد به برخی پدیده های علمی نیز اشاره کرده است. قرآن در روزگاری به این گونه مطالب پرداخته که برای بشر عادی هیچ راهی برای پی بردن به آن مطالب نبوده است. از مسائل علمی قرآن به دو مورد آن اشاره می کنیم:۱. کرویت زمین : در آیه ۴۰ سوره معارج آمده است: (فلا اقسم برب المشارق والمغارب...) ؛ "(هرگز) به پروردگار خاوران و باختران سوگند یاد می کنم". مشرق ها و مغرب ها به صورت جمع، به کروی بودن زمین اشاره دارد؛ چون هر نقطه از زمین به دلیل کروی بودن، نسبت به نقطه دیگرش مشرق یا مغرب است، و اگر زمین مسطح بود، چنین نمی شد.۲. جاذبه زمین : در آیه ۲ سوره رعد می خوانیم: (الله الذی رفع السماوات بغیر عمد ترونها...) ؛ " خدا (همان) کسی است که آسمانها را بدون ستونهایی که آنها را ببینید برافراشت". مراد از ستون های نامرئی همان جاذبه زمین است.همین مطلب در آیه ۲۵ سوره مرسلات آمده است: (الم نجعل الارض کفاتا)؛ "مگر زمین را محل اجتماع نگردانیدیم".

پیشنهاد کاربران

با در نظر گرفتن تعریف اعجاز که ( امری خارق العاده ) بیان شده است� وبا بررسی ابعاد علمی قرآن از لحاظ علمی ، در خواهیم یافت که بعد علمی هیچ امری خارق العاده وتصرّف در قواعد خلقت در آن یافت نیمشود ، بلکه به عنوان ادله عقلی واحتجاج بر مخلوق بودن جهان هستی تاکید دارند ومعنا ومفهوم آن این است که جهان با نظم وقاعده بوجود آمده وشکل گرفته است که عقل پذیرای آن شده وانسان تلسیم عظمت پروردگار خالق جهان گشته ودر نتیجه انسان ایمان می آورد .
...
[مشاهده متن کامل]

در آیه یاد شده محاججه حضرت ابراهیم نبی با نمرود ( فإنّ الله یأتی بالشمس من المشرق فأتِ بها من المغرب. . . ) بوضوح میتوان دریافت که جهان با نظم وقاعده بوجود آمده وهیچ امری خارق العاده ای که حاکی از تصرّف در امور خلقت ودگرگون کردن آنها همان گونه که در سایر اعجازهای پیامبران خدا دیده میشود ما نند زنده کردن مرده، شکافت دریا، تبدیل عصا به اژده های واقعی و. . . یافت نمی شود .
آری فقد این مسأله حائز أهمیّت میماند که قرآن در باره ی ابعاد علمی سخن گفته است که امروزه نظریه های علمی با آن تطابق دارند، بس چگونه میشود مردی از دل صحرا باکتابی ظاهر شود که از علومی که نزد بشر پیش رفته میباشند سخن به میان آورده است که آن امری ست بسیار عجیب ودر شناخت قرآن وصحّت گذاشتن بر نبوّت حضرت پیغمبر اسلام میتواند مدؤثّر باشد .
اما با در نظ گرفتن وجود ابعاد علمی در سخنان پیامبران قبل واینکه امروزه در اعجاز بعد علمی در توارت وانجیل نیز همان سخنانی گفته میشود که دانشمند مسلمان در باره قرآن میگویند بایستی بررسی وپژوهشی ویک خروجی دیگری در بعد اعجاز قرآن داشته باشیم که اعجاز را جامعتر ومانعتر واستوارتر تعریف کند که هیچ خللی وشبهه ای در آن نمیتوان راه یافت .
مخفی نماند با وجود آیاتی که دعوت میکنند به تفکّر وتدبّر وسیر در أمور خلقت وشناخت خالق وبا وجود آیه ی صریح ( علّم الإنسان ما لم یعلم ) وآیاتی که دلالت بر اینکه سایر پیغمبران نیز در این بعد سخن گفته اند، روشن میشود که این روش تعلیم در همه کتابهای آسمانی وجود دارد تا خداوند خالق بدین شیوه عقل بشررا به تفکّر وا داشته تا راه هدایت یابد .
آری إدلّه ی عقلی در غایت ونهایت امر ما را به اذعان واقرار به عظمت خالق میرساند که انسانها در برابر قدرت وتدبیر وحکمت خالق جهان هستی ضعیف ونا توان هستند .
اما سخن در زمینه اعجاز این نوع از اعجاز را نمی طلبد، بلکه در باره ی اعجازی که بالفعل نازل میشود وتصرّف در امور خلقت یا اموری که نزد بشر طبیعی میباشند دارا باشد مدّ نظر است تا ابعاد تأثیر آن مشخّص گردد .

در دو جای قرآن : ( فأتوا بسورة من مثله ) سوره بقره آیة 23 و ( فأتو بسورة مثله ) سوره یونس آیه 38 ، آمده است.
واین دلالت دارد که قرآن بایستی خصوصیتی داشته باشد که در تمام سور آن نمایان باشد، وحال آنکه بعد علمی قرآن در تمام سور قرآن نیامده است ؟
...
[مشاهده متن کامل]

مطلبی دیگری که بایستی به آن اشاره کنیم آن است که عرب جاهلیت تا چندقرن بعد از اسلام بهره ای از علم نداشته اند وعلوم ببرکت قرآن ومعارف اسلامی تقریباٌ از قرن چهارم هجری گسترش پیدا کردند، بس چگونه میتوان گفت که قرآن آن جامعه جاهل را از لحاظ علمی به چالش دعوت کرده است؟
ممکن است در پاسخ گفته شود که بعد علمی آیات قرآن برای بعد زمان پیغمبر می باشد چون خداوند میداند که جامعه پیشرفت خواهدکرد ودانشمندانی خواهد داشت .
اما چنین پاسخی قابل قبول نیست چون خطاب قرآن ومخاطب آن همه زمانهارا شامل میشود وانگهی عرب در آن هنگام تحت تأثیر قرآن قرار گرفتند ومتعجب شده اند اما از لحاظ علمی هیچ صحبتی در میان آنها نبوده است بلکه در باره قرآن شعر گفته اند وبه حضرت محمد ( ص ) شاعر گفتند واین اشاره واضحی به بعد اعجاز بیانی قرآن دارد .
ممکن است باز در پاسخ گفته شود که قرآن دارای اعجاز ترکیبی میباشد یعنی ( بعدعلمی وغیبی وبلاغی قرآن ) فی المجموع اعجاز قرآن را تشکیل میدهند .
که در این صورت نیز همان اشکال عارض میشود که بعدعلمی وغیبی در بعض سور قرآن آمده است وشامل همه قرآن نمی شوند .
واینجا فقط بعد بلاغی میماند که تمام قرآن را در بر میگیرد که در این صورت بحث اعجاز قرآنی به سر منزل اولش برمیگردد واین دور است ودور در احتجاج باطل است .

باعرض پوزش
( فلما رأی القمر بازغاٌ . . . فلما رإی الشمس بازغة . . . ) صحیح است .
بعد علمی قرآن همان ادله عقلی بر اثبات صانع وشناخت عظمت خالق در خلقت او ست که قرآن پیوسته بشررا به تفکر در خلقت دعوت کرده است وآیاتی چند در قرآن داریم دلالت بر سخن گفتن پیغبمران خدا به همین منطق علمی دارد :
...
[مشاهده متن کامل]

( فإنّ الله یأتی بالشمس من المشرق فأتی بها من المغرب ) سوره بقره آیه 258
( فلمّا رأی الشمس بازغاٌ . . . فلمّا رأد الشمس بازغة . . . ) دو آیة 77و 78 سوره أنعام
( قال ربّنا الذی أعطى کل شیء خلقه ثمّ هدى ) سورة طه آیه 50
وآیاتی دیگری نیز وجود دارند که همان بعد علمی را دارند که در واقع همان گونه که اشاره شد ادله عقلی که دلالت بر وجودصانع وشناخت عظمت او در خلقت است.
سؤال :
چرا ادله عقلی به عنوان اعجاز قرآن معرّفی شدند ؟
ودر صورتی که پیغمبران خدا به شهادت قرآن با همین منطق نیز سخن گفتند چرا این امر منحصر به قرآن شده در حالی که دیگر کتابهای آسمانی نیز چنین شیوه ای را دار بودند ؟

بپرس