اعتدال بندگان خدا

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] اعتدال بندگان خدا (قرآن). رعایت اعتدال در انفاق، یکی از صفات مؤ منین و موجب بهره مندی آنان از پاداش آخرتی است.
الف) رعایت میانه روی در انفاق، از ویژگی های بندگان خدا:۱. «وعباد الر حمـن الذین یمشون علی الار ض هونا واذا خاطبهم الجاهلون قالوا سلاما: بندگان (خاص خداوند) رحمان، کسانی هستند که با آرامش و بی تکبر بر زمین راه می روند؛ و هنگامی که جاهلان آنها را مخاطب سازند (و سخنان نابخردانه گویند)، به آنها سلام می گویند (و با بی اعتنایی و بزرگواری می گذرند)؛ » ۲. «والذین اذا انفقوا لم یسرفوا ولم یقتر وا وکان بین ذلک قواما: و کسانی که هرگاه انفاق کنند، نه اسراف می نمایند و نه سخت گیری؛ بلکه در میان این دو، حد اعتدالی دارند.» کلمه اسراف به معنای خارج شدن از حد اعتدال و تجاوز از حد در هر عملی است که انسان انجام می دهد، هر چند که به گفته راغب غالبا در مورد پول خرج کردن استعمال می شود، همچنانکه در آیه زیر در خصوص این مورد استعمال شده : و الذین اذا انفقوا لم یسرفوا و لم یقتروا و کان بین ذلک قواما. رعایت اعتدال در انفاق یکی از صفات مؤ منین است؛وَ الَّذِینَ إِذَا أَنفَقُوا لَمْ یُسرِفُوا وَ لَمْ یَقْترُوا وَ کانَ بَینَ ذَلِک قَوَاماً، کلمه انفاق به معنای بذل مال و صرف آن دررفع حوایج خویشتن و یا دیگران است و کلمه (اسراف) به معنای بیرون شدن از حد است ، اما بیرون شدن از حد اعتدال به طرف زیاده روی و در خصوص مساءله انفاق ، زیاده روی و تجاوز از حدی است که رعایت آن حد سزاوار و پسندیده است ، در مقابل قتر - به فتح قاف و سکون تاء - که به معنای کمتر انفاق کردن است ، چنانچه راغب گفته ، و کلمه (قتر اقتار و تقتیر) هر سه به یک معنا است. در آیه اصل انفاق کردن را مسلم گرفته بطوری که نیاز به ذکر نداشته باشد چرا که انفاق یکی از وظائف حتمی هر انسانی است ، لذا سخن را روی کیفیت انفاق آنان می برد و می گوید: انفاقی عادلانه و دور از هر گونه اسراف و سختگیری دارند، نه آن چنان بذل و بخششی کنند که زن و فرزندشان گرسنه بمانند، و نه آن چنان سختگیر باشند که دیگران از مواهب آنها بهره نگیرند. ب) اعتدال در انفاق از سوی بندگان خدا، از موجبات بهره مندی آنان از پاداش آخرتی:۱. «وعباد الر حمـن الذین یمشون علی الار ض هونا واذا خاطبهم الجاهلون قالوا سلاما: بندگان (خاص خداوند) رحمان، کسانی هستند که با آرامش و بی تکبر بر زمین راه می روند؛ و هنگامی که جاهلان آنها را مخاطب سازند (و سخنان نابخردانه گویند)، به آنها سلام می گویند (و با بی اعتنایی و بزرگواری می گذرند)؛ » ۲. «والذین اذا انفقوا لم یسر فوا ولم یقتر وا وکان بین ذلک قواما: و کسانی که هرگاه انفاق کنند، نه اسراف می نمایند و نه سخت گیری؛ بلکه در میان این دو، حد اعتدالی دارند.» ۳. «اولـئک یجزون الغر فة بما صبر وا ویلقون فیها تحیة وسلاما: (آری،) آنها هستند که درجات عالی بهشت در برابر شکیباییشان به آنان پاداش داده می شود؛ و در آن، با تحیت و سلام روبه رو می شوند.»
اعتدال پس از مشکلات
باقی ماندن برخی بندگان خدا بر اعتدال پس از رهایی از مشکلات:«واذا غشیهم موج کالظلل دعوا اللـه مخلصین له الدین فلما نجاهم الی البر فمنهم مقتصد وما یجحد بآیاتنا الا کل ختار کفور : و هنگامی که (در سفر دریا) موجی همچون ابرها آنان را بپوشاند (و بالا رود و بالای سرشان قرار گیرد)، خدا را با اخلاص می خوانند؛ اما وقتی آنها را به خشکی رساند و نجات داد، بعضی راه اعتدال را پیش می گیرند (و به ایمان خود وفادار می مانند، در حالی که بعضی دیگر فراموش کرده راه کفر پیش می گیرند)؛ ولی آیات ما را هیچ کس جز پیمان شکنان ناسپاس انکار نمی کنند! »

پیشنهاد کاربران

بپرس