ازادخان افغان

آزادخان افغان. آزادخانِ اَفْغان ( ـ شیراز ۱۱۹۵ق)
(شهرت آزادبَیْگ سُلَیْمان خَیْلی غَلیجایی) هوتکی غلزایی از سرداران سپاه نادرشاه . آزادخان از بزرگان افغان و داماد اشرف افغان بود که در ۱۱۵۰ق همراه نادرشاه در فتح کابل حضور داشت، و در ۱۱۵۴ق، با وی به ایران آمد و تا نادر زنده بود، از امیران و سرداران او به شمار می آمد. آزادخان برحسب فرمان نادرشاه به خدمت امیراَصلان خان قرخلوی افشار، والی آذربایجان ، درآمد و بعدها به ابراهیم شاه پیوست و از او لقب «خان» گرفت و به آزادخان معروف شد و از محترمان دربار و سرداران مهم اردوی او گردید. پس از پایان حکومت ابراهیم شاه خیال پیوستن به عثمانیان را داشت و با جمع آوری سپاهی از افغانان بر آذربایجان مسلّط شد و شهر ارومیه را مقر حکمرانی خویش قرار داد. سپس درصدد تسخیر سایر قسمت های ایران برآمد و در دفع کریم خان زند و محمدحسن خان قاجار که از مدعیان سلطنت بودند، تلاش کرد، اما به سختی از آن دو شکست خورد. سرانجام در ۱۱۶۹ق ارومیه ، مقر حکومت آزادخان ، به تصرّف محمدحسن خان قاجار درآمد و با پیوستن گماشتگان او به اردوی محمدحسن خان ، به دورۀ حکومت آزادخان در آذربایجان خاتمه داده شد. آزادخان به عثمانی فرار کرد و در آن جا پناهنده شد. پس از چندی کریم خان از آزادخان که به تفلیس رفته بود، دعوت کرد که نزد او بیاید. کریم خان در ارومیه آزادخان را به گرمی پذیرفت و از ۱۱۷۹ تا ۱۱۹۳ق تا زمان مرگ کریم خان، آزادخان در دربار او در شیراز بود. پس از مرگ ، طبق وصیت ، جسدش را به کابل بردند در آن جا دفن کردند.