ارامگاه امیر غیاث الدین ملکشاه

آرامگاه امیر غیاث الدین ملکشاه. آرامگاه امیرغیاث ­الدین ملکشاه
(نام­ های دیگر: مسجد شاه؛ مقبره­ ی 72 تن) از بناهای دوره­ ی تیموری در مشهد. این بنا کتیبه ­ای به تاریخ 855ق دارد و در 18 تیر 1311ش به عنوان یکی از آثار ملی ثبت شده است. به خاطر وجود نام امیر ملکشاه در کتیبه­ ی آرامگاه، برخی مورخین این مکان را مقبره­ ی امیر غیاث­ الدین ملکشاه، حکمران تیموری ایالت خوارزم دانسته ­اند. اما دونالد نیوتن ویلبر (پژوهشگر امریکایی تاریخ معماری ایران و اسلام) و لیزا گلمبک (استاد معماری و هنرهای اسلامی دانشگاه تورنتو) احتمال داده­ اند که مقبره­ ی امیر سیستان، نظام ­الدین ملکشاه یحیی، باشد. در کتیبه­ ی مذکور، معمار بنا احمد بن شمس ­الدین محمد معمار تبریزی معرفی شده است که نامش در کتیبه­ ی مسجد تایباد نیز آمده است.
ویژگی­ های معماری بنا: بنای آرامگاه حدود 660 متر مساحت (به ابعاد حدود 33 در 20 متر) دارد. مقبره از گنبدخانه ­ای با گنبد دوپوش، ایوان جلوی گنبدخانه و رواق و فضاهایی با طاق مدور در سه ضلع دیگر گنبدخانه تشکیل شده است. عرض ایوان جلو حدود 95.4 متر، ارتفاعش تا لبه­ ی بام 40.9 و عمق ایوان 20.4 متر است. ارتفاع گنبد نیز از نیزه تا کف مقبره حدود 40.17 متر است. در دو طرف بنا دو مناره وجود دارد که روی هردو به مرور زمان تخریب شده است. ارتفاع آن­چه از مناره­ ی شمالی مانده 20 و بلندی مناره­ ی جنوبی نیز 40.15 متر است. صحن جلوی بنا احتمالا در گذشته وسعت بیشتری داشته است. ازاره و دیواره­ های داخلی گنبدخانه مزین به کاشی و سطح زیر گنبد مزین به نقاشی است. این تزئینات در طول زمان آسیب دیده و فرسوده شده ­اند. نمای خارجی بنا، پوشش خارجی گنبد و بدنه­ ی مناره­ ها پوشیده از تزئینات و کتیبه­ هایی از کاشی معرق، کاشی هفت رنگ و سفال لعابدار است. در بالای ازاره ی مناره­ ها کتیبه ­ی بزرگی با آیات قرآنی، بالای این کتیبه ­ها ترنج ­هایی مزین به احادیث نبوی و بالای این همه نیز اسماءالله مندرج شده است.
بخش­ هایی از این آرامگاه طی دهه ­های گذشته مرمت شده است.
منابع:
http://yon.ir/s2IOn