اداب البحث

[ویکی فقه] آداب البحث. آدابُ الْبَحْث، نامی کلی برای رشته ای از کتاب ها به زبان های عربی و فارسی می باشد که دانشوران مسلمان درباره چگونگی بحث ، جدل و مناظره به سان شاخه ای از دانش منطق ، تألیف کرده اند.
هدف از نگارش این گونه کتاب ها آموزش دادن به پژوهشگران و آموزگاران و سخنوران است که به هنگام نگارش یا گفت و گو، سخنان خود را بر پایه های استوار منطقی بنیاد گذارند تا جای ایرادگیری در آن پدید نیاید و طرف مقابل نتواند برهان ایشان را بشکند.نیز چنان آزموده گردند که در سخن رقیب، استدلال درست منطقی را از مغالطه ، سفسطه ، مصادره به مطلوب و جز آن بازشناسند و هرگونه کژی و کاستی از این گونه را دریابند و او را بر خطایش واقف سازند یا دست کم باطل را حق نپندارند و فریفته و گمراه نگردند.
مؤلفین آداب البحث
کتاب هایی که در این زمینه نوشته شده، اغلب عنوان «آداب البحث» دارند و برخی عنوان «آداب البحث و المناظره»، و گاهی عنوان «آداب المناظره».برخی از کسانی که در این باره کتاب نوشته اند بدین قرارند، (نام کتاب ها آداب البحث است مگر در جایی که نام دیگر به صراحت آورده شود) :
← ابن کمال پاشا
(۱) آخوند همدان، فهرست خطی، ص ۲۵۶ـ۲۵۷.(۲) آستان قدس، فهرست، ص ۵۶۶، ۵۶۹ ـ۵۷۰.(۳) آستانه قم، فهرست خطی، ص ۱۹۵.(۴) آقا بزرگ، الذریعه، ۱/۱۳ـ۱۴، ۳۰ـ۳۱.(۵) آیت الله مرعشی، فهرست خطی، ۱/۳۱۸ـ۳۱۹، ۷/۸۷ ـ ۸۸، ۳۰۴.(۶) حاجی خلیفه، کشف الظنون، بیروت، دارالفکر، ۱۴۰۲ق، ۱/۳۸ـ۳۹.(۷) شورای ملی (سابق)، فهرست خطی، ۵/۲۱۳، ۳۴۵ـ۳۴۶، ۴۱۰ـ۴۱۱، ۷/۱۴۴، ۹/۴۰، ۴۰۷ـ ۴۰۸، ۵۲۱، ۵۹۶، ۶۱۰ ـ۶۱۱، ۱۰/۱ـ۲، ۳۰، ۱۲۲۱، ۱۲۸۹، ۱۲۹۰، ۱۴/۶۲.(۸) دانشکده حقوق، فهرست خطی، ص ۴۴۵ـ۴۴۶.(۹) دو کتابخانه مشهد، فهرست خطی، ج ۲.(۱۰) فیضیه قم، فهرست خطی، ۲/۹۲، ۱۵۰.(۱۱) کتابخانه مرکزی، فهرست خطی، ۱۰/۱۶۷۰، ۱۱/۲۴۶۷ـ ۲۴۶۸، ۱۳/۳۰۸۰، ۳۱۰۳، ۳۱۴۹، ۱۴/۳۹۳۳، ۳۹۳۴، ۴۰۳۰.(۱۲) کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد، فهرست میکرو فیلم ها، ص ۴۳۰، ۵۹۰، ۶۴۴، ۷۳۷.(۱۳) کتابخانه ملی، فهرست خطی، ۳/۴۴۰، ۴۴۱، ۹/۱۸۰، ۲۲۲ـ۲۲۳، ۳۴۰ـ۳۴۳، ۱۰/۳۴۰.(۱۴) گنج بخش (پاکستان)، فهرست خطی، ۲/۴۳۹.(۱۵) گوهرشاد، فهرست خطی، ص ۵۹.(۱۶) مشار، خانبابا، فهرست چاپی عربی، ص ۳.(۱۷) مشار، خانبابا، فهرست چاپی فارسی، ۱/۴۷، ۵۲.(۱۸) منزوی، احمد، فهرست خطی فارسی، ۲/۱۴۹۰ـ۱۴۹۱.