trinity

For there are three that bear witness in heaven: the Father, the Word, and the Holy Spirit; and these three are one. And there are three that bear witness on earth: the Spirit, the water, and the blood; and these three agree as one.
I John 5:7 - 8 NKJV
زیرا سه هستند که در آسمان شهادت می دهند: پدر، کلام ( عیسی مسیح ) ، و روح القدس؛ و این سه یک هستند. � و سه� هستند که بر زمین شهادت می دهند: روح و آب و خون؛ و این سه یک هستند.
۱ یوحنا۵:۷

مورّخین عموماً توافق نظر دارند که کتاب مقدس هیچ جا آشکارا تثلیث را بیان نکرده است. مورخ ریچارد سووین بورن ( از جمله مورخینی که اعتقاد به تثلیث دارد ) این مسئله را این گونه توضیح می دهد که اگر عیسی می خواست تثلیث را مشخصاً بیان کند بجز اندکی، بقیه منظور او را اشتباه می فهمیدند؛ بنابراین او تعلیماتی بر جای گذاشت که به صورت ضمنی تأییدکننده تثلیث باشند و مسیحیان بعدی بتوانند آن ها را به شکل منظم درآورند. بین مورخین توافق نظری در مورد اینکه آیا واقعاً تثلیث جزو تعلیمات کتاب مقدس هست وجود ندارد. مسیحیان کاتولیک و پروتستان و ارتودوکس، یکتا پرست هستند، امّا باور دارند خدا خود را در سه شخصیّت به انسان ها می شناساند. عده ای دیگر از مسیحیان اما که تحت عنوان یونیترین شناخته می شوند باور دارند خدا خود را با یک شخصیت، به انسان ها آشکار می کند و تفسیر متفاوتی از "پدر، پسر، روح القدس" دارند. همچنین خوانش های متفاوتی در برخی نهضت های دگر اندیش مسیحی همچون یگانه انگاران پنطیکاستی موسوم به کلیسای بین المللی متحده پنطیکاستی ( به انگلیسی: UPCI ) و کلیساهای پیرو واعظ آمریکائی ویلیام ماریون برانهام و همچنین پیروان شاهدان یهوه و برخی دیگر، موجود است که اصطلاحاً سه گانه ناباور هستند و به تثلیث ( به صورت عام یا تثلیث عددی ) اعتقادی ندارند. در هر صورت تمام مسیحیان به کتاب عهدجدید باور دارند و به نحو متفاوتی آن را درک می کنند.
نوشته های به دست رسیده از قدیمیترین الهیدانان مسیحیان نشان دهندهٔ تأکید زیاد آنان روی ذات خدایی عیسی می باشد. سؤالی که برای این الهیدانان پیش آمده بود و به موضوع مناظرات بین این الهیدانان تبدیل شده بود، این بود که چگونه می توان هم عیسی را خدا حساب آورد و هم به واحد بودن خدا اعتقاد داشت؟ راه حل های زیادی پیشنهاد شده و مورد بحث قرار گرفت که از بین آن ها اعتقاد بیان شده در ابتدای مقاله از سه گانه باوری بر بقیه غالب آمده است. در قرن دوم میلادی ترتولیان برای اولین بار از کلمه trinitas ( شکل لاتین trinity ) ، استفاده کرده و ماهیت خدا را به شکل ذات واحدی که از سه شخص تشکیل شده توصیف کرد ( اگر چه ترتولیان اولین کسی بود که از کلمه تثلیث استفاده کرد ولی الهیدانان دیگری مانند ایرنیوس هم توضیحات مشابهی ارائه کرده بود. ) . اریگن پس از او نیز تأکید بر واحد بودن خدای متعال ( که خالق جهان است ) ، پسر ( که رهایی بخش بشر بوده ) که با خدا هم ازل بود و روح القدس ( که تطهیرکننده بشر است ) کرد. از جمله عقاید که مورد قبول واقع نشده این دید که عیسی از نظر مرتبه پایینتر و تحت فرمان خدای پدر می باشد، یا اینکه پدر، پسر و روح القدس تمایزی از هم نداشته و سه طرقی هستند که خدای واحد خود را افشا کرده، بودند. این گونه بحث ها تا قرن چهارم ادامه داشت تا اینکه اعتقاد به تثلیث به عنوان عقیده رسمی مسیحیان بیان و به تصویب رسید. بحث ها بر سر جزئیات تثلیث بین مسیحیان ادامه یافت.
یکی از موضوعات مورد اختلاف بین مسیحیان که منجر به انشقاق بزرگ کلیسای شرقی و غربی گردید اختلاف نظر در مورد ماهیت روح القدس بود. عقیده کلیسای شرقی این بود که روح القدس نشأت گرفته یا برخاسته از پدر از طریق پسر می باشد ولی کلیسای غربی معتقد بود که روح القدس برخاسته از پدر و پسر می باشد.
تعریف
تَثلیث واژه ای عربی است به معنای �سه بخش کردن؛ سه قسمت کردن�. این واژه همچنین در ترجمه واژهٔ �تری آس� در یونانی آمده است.
در کتاب اصول اعتقادات کاتولیک تثلیث چنین تعریف شده است:
�تثلیثْ واحد است. ما قائل به سه خدا نیستیم، بلکه به یک خدای واحد در سه شخص، یعنی �تثلیثِ هم ذات� [معتقد هستیم]. شخص های الهی در الوهیتِ یکتا شریک نیستند، بلکه هر یک از آنها، خدای کامل است: �پدر همانی است که پسر است، و پسر همانی است که پدر است، و پدر و پسر همانی هستند که روح القدس است، یعنی در طبیعت خود، یک خدای واحد. � هر یک از این سه شخص همین واقعیت است، یعنی ذات، جوهر، یا ماهیت الهی. �
لوئیس برکوف، الاهیدان مسیحی، در کتاب �خلاصهٔ اعتقادات مسیحی� تثلیث را اینچنین شرح می دهد:
�. . . پدر و پسر و روح القدس… چنان ماهیتی دارند که می توانند با یکدیگر وارد رابطهٔ شخصی شوند… هر یک از اشخاص از تمامی و کل ذات یا جوهر الهی برخوردارند و اینکه این جوهر خارج از این سه شخص موجودیت ندارد. �
مهرداد فاتحی در کتاب �خدای مسیحیان:نگاهی به تثلیث� می نویسد:
�. . . در خدا بُعدی متعال وجود دارد که �پدر� خوانده می شود. خدا بی نهایت برتر و بالاتر از همهٔ مخلوقات خویش است و هیچ چیز و هیچ کس را با او قیاس نتوان کرد. اما در همین خدا، چون محبت است، بُعدی دوم وجود دارد که بُعدی حلولی یا درون باشنده است و سبب می شود که او در شخص عیسای ناصری در تاریخ حلول کند و خود را از نزدیک به انسان بشناساند. خدا مخلوقیت را برخود می گیرد و این گونه در تجربهٔ بشری و رنج های او شریک می شود تا از درون، وضعیت او را شفا بخشد. این بُعد دوم �پسر� خوانده می شود. همچنین بُعد سومی در خدا وجود دارد، یعنی �روح القدس�، که باز بُعدی حلولی است، با این تفاوت که خدا این بار نه به طور عینی در یک شخصیت تاریخیِ خاص، بلکه در قلوب تک تک مؤمنان و در جامعهٔ مسیحی یعنی کلیسا ساکن می شود و با مؤمنان رفاقت و صمیمیت نزدیک برقرار می کند. �
تثلیث در عهد قدیم
لهیدانان مسیحی به صورت سنتی به آیاتی از عهد عتیق در جهت اثبات تکثر در خدا اشاره می کردند. به عنوان مثال آیه ۲۶ فصل ۱ از کتاب پیدایش �بیاییم انسان را در تصویر خودمان، و شبیه خودمان بسازیم� یا اشاره به روح خداوند در آیه ۲ فصل ۱ کتاب پیدایش جهت تأیید تثلیث و سازگاری آن با عهد عتیق ذکر می شده است. برخی از الهیدانان مسیحی خدای قوم اسرائیل را با تثلیث یکی گرفته، گروهی دیگر خدای قوم اسرائیل را با پدر یکی گرفته و گروه دیگری از الهیدانان خدای قوم بنی اسرائیل را با عیسی یکی گرفته اند. دیدگاه اول و دوم طرفداران بیشتری نسبت به دیدگاه سوم داشته است.
به گفته مورخ میرسیا الیاد مفسرین و مورخین امروزی از دیدگاه سنتی الهیدانان مسیحی فاصله گرفته و عموماً اعتقادی به وجود آموزه تثلیث در عهد عتیق ندارند. زیرا اگر چه عهد عتیق خدا را پدر قوم بنی اسرائیل خوانده و از شخصیت پردازی خدا به عنوان کلام، روح، خرد و حضور استفاده جسته، ولی فضای حاکم بر متون عهد عتیق و اهداف مورد نظر این متون اجازه مرتبط کردن آن ها با آموزه تثلیث ( که بعدها تبیین شد ) را نمی دهد.
تثلیث در عهد جدید
مسیحیان با استناد به برخی از آیات کتاب مقدس چنین اعتقاد دارند که خدا، در عهد جدید ( و همچنین عتیق ) خود را یک خدای واحد در سه شخص معرفی کرده است، که بعداً در قرن دوم میلادی این آموزه تثلیث نام گرفت. تثلیث به صورت مستقیم در عهد جدید وجود ندارد ولی این تعلیم به طور غیر سیستماتیک در عهد جدید مطرح گشته است. چنانچه ترتولیان پدر کلیسای شهیر قرن ۲–۳ میلادی می نویسد: �کتاب مقدس به بهترین شکل سه گانه باوری را بیان می سازد�
فرمول تثلیث در عهد جدید
در انجیل متی، اثری مسیحی از قرن یک میلادی که اولین کتاب عهد جدید می باشد، فرمول سه گانه باوری توسط عیسی این گونه بکار گرفته شده است:
پس بروید و همهٔ قومها را شاگرد سازید و ایشان را به نام پدر، پسر و روح القدس تعمید دهید. ۱۹:۲۸
چنین استدلال شده است که اقانیم پدر، پسر و روح القدس در این فرمول به موازات یکدیگر مطرح گشته اند. همچنین نکتهٔ ظریفی که در این فرمول گنجانده شده کلمهٔ �نام� می باشد که نه به صورت جمع بلکه به صورت مفرد بکار برده شده که می تواند به یک نهاد و وجود این سه اقنوم دلالت داشته باشد. پولس رسول، یوحنای حواری و پطرس حواری نیز در کتاب مقدس از فرمول تثلیث سود جسته و از هر سه اقنوم خدا را در جایگاهی هم سطح نام برده اند.
الوهیت پسر در عهد جدید
در عهد جدید عیسی خود را به طور مستقیم خدا نخوانده با این حال مشخصات خدا از جمله یکی بودن با خدا، پیش موجودیت و بی زمانی مورد پرستش واقع شدن همچون خدا و تجلی خدا را بخود نسبت داده است. در فراز یوحنا ۲۰ تومای رسول مسیح را �خداوند و خدا� خوانده و عیسی در جواب به این سخن می گوید: �خوشابه حال آنان که نادیده، ایمان آورند� عیسی برخی صفات خدا در عهد عتیق که معمولاً گمان می شود تنها برای خداوند مقدور است را گاهی بخود نسبت می داد که از جملهٔ آنها، �من هستم� �داور� �اول و آخر� �بخشایندهٔ گناه� می باشند. اما حواریون و دیگر نویسندگان عهد جدید عیسی را به وضوح خدا ( Theos ) خوانده اند. وی را همذات با پدر، ازلی خالق فرشتگان واسطهٔ خلق جهان دانسته و او را همچون پدر عبادت می نمایند.
در فراز یوحنا باب ۱۰ آیات ۲۵ تا ۳۳ می خوانیم:
عیسی پاسخ داد: �من و پدر یکی هستیم�. آنگاه بار دیگر یهودیان سنگ برداشتند تا او را سنگسار کنند. عیسی به ایشان گفت: �کارهای نیکِ بسیار از جانب پدر خود به شما نمایانده ام. به سبب کدامین یک از آن ها می خواهید سنگسارم کنید؟� پاسخ دادند: �به سبب کار نیک سنگسارت نمی کنیم، بلکه از آنرو که کفر می گویی، زیرا انسانی و خود را خدا می خوانی. �
یوحنای حواری در دیباچهٔ انجیل خود الوهیت مسیح، همذات بودن وی با پدر، تمایز با پدر و تجسم وی را این گونه شرح می دهد:
در ازل کلمه بود. کلمه با خدا بود و کلمه خود خدا بود،
از ازل کلمه با خدا بود. همه چیز به وسیلهٔ او هستی یافت و بدون او چیزی آفریده نشد. حیات از او به وجود آمد و آن حیات نور آدمیان بود. نور در تاریکی می تابد و تاریکی هرگز بر آن چیره نشده است. مردی به نام یحیی ظاهر شد که فرستادهٔ خدا بود. او آمد تا شاهد باشد و بر آن نور شهادت دهد تا بوسیلهٔ او همه ایمان بیاورند… پس کلمه انسان شد و در میان ما ساکن گردید. ما شکوه و جلالش را دیدیم - شکوه و جلالی شایستهٔ فرزند یگانهٔ پدر و پر از فیض و راستی. شهادت یحیی این بود که فریاد می زد و می گفت: �این همان شخصی است که در بارهٔ او گفتم که بعد از من می آید اما بر من برتری و تقدم دارد زیرا پیش از تولد من، او وجود داشت. � انجیل یوحنا باب ۱ آیات ۱–۷ و ۱۴–۱۵
آر. سی اسپرول ( R. C. Sproul ) ، الهی دان مسیحی، در مورد یوحنا ۱:۱ با اشاره به [کلمه] ( Logos ) ( یونانی: λογος ) چنین می نویسد: �در این آیهٔ چشمگیر، Logos هم از خدا متمایز شده [کلمه نزد خدا بود] و هم با او یکی انگاشته شده است [کلمه خدا بود]. این جمعِ اضداد تأثیر بسیاری بر شکل گیری آموزهٔ تثلیث داشت زیرا به موجب آن، Logos به عنوان دومین شخصِ تثلیث ظاهر می شود. کلمه به لحاظ شخص از پدر متمایز است، اما با او همذات می باشد. �
دکتر دانِیل بی. والاس استاد زبان یونانی، در مورد اهمیت ساختار فراز اینچنین توضیح می دهد: �ساختاری که انجیل نگار انتخاب کرده، موجزترین شکل ممکن بود برای بیان این اندیشه که �کلمه� خدا بود، اما متمایز از پدر. � بدین ترتیب تشخص کلام ( اقنوم پسر - عیسی مسیح ) متمایز از تشخص پدر اما همذات با وی می باشد. ویلیام بیدِروُلف ( W. Biederwolf ) می نویسد:
�کسی که بتواند عهد جدید را بخواند اما پی نبرد که عیسی ادعا می کند که شخصی برتر از یک انسان است، مانند کسی است که به هنگام ظهر به آسمان صاف نگاه کند و خورشید را نبیند. �
الوهیت پدر در عهد جدید
غالباً معتقدند خصوصیات �پدر�، بعد اول تثلیث در سخنان مسیح، به موازات خصوصیات و توصیفات �یهوه� در عهد عتیق می باشند، با این حال در هیچ فرازی از چهار انجیل کانن، پدر، توسط مسیح، مستقیماً �یهوه� نامیده نشده است. این در صورتیست که غالب مسیحیان، �پدر� را در کلمات مسیح به یهوه تعبیر می کنند. البته وی، بارها توسط انبیاء، مسیح و حواریون، خدا ( Theos یا الوهیم ) خوانده شده است.
عیسی پاسخ داد: �. . کار کنید، امّا نه برای خوراک فانی، بلکه برای خوراکی که تا حیات جاویدان باقی است، خوراکی که پسرانسان به شما خواهد داد. زیرا بر اوست که خدای پدر مُهر تأیید زده است. � یوحنا ۲۷:۶
در فراز یوحنا باب ۱۷ آیات ۱–۴ می خوانیم:
پس از این سخنان، عیسی به آسمان نگریست و گفت: پدر، ساعت رسیده است. پسرت را جلال ده تا پسرت نیز تو را جلال دهد. زیرا او را بر هر بشری قدرت داده ای تا به همهٔ آنان که به او عطا کرده ای، حیات جاویدان بخشد؛ و این است حیات جاویدان، که تو را، تنها خدای حقیقی، و عیسی مسیح را که فرستاده ای، بشناسند. من کاری را که به من سپردی، به کمال رساندم، و این گونه تو را بر روی زمین جلال دادم. پس اکنون ای پدر، تو نیز مرا در حضور خویش جلال ده، به همان جلالی که پیش از آغاز جهان نزد تو داشتم.
مسیح در روزهای واپسین پیش از تصلیب، پدر، شخصی که ( بر اساس کتاب مقدس ) از جانب وی فرستاده شده است، را �خدا� می خواند:
چراکه پدر خودْ شما را دوست می دارد، زیرا شما مرا دوست داشته و ایمان آورده اید که از نزد خدا آمده ام. من از نزد پدر آمدم و به این جهان وارد شدم؛ و حال این جهان را ترک می گویم و نزد پدر می روم. یوحنا ۱۶: ۲۷–۲۸ همچنین یوحنا ۲۹:۶، یوحنا ۳۳:۹ و یوحنا ۳:۱۳
الوهیت پدر در دیگر سخنان مسیح نیز کاملاً مشهور بوده که یوحنا ۳۶:۱۰، یوحنا ۱۱:۴، یوحنا ۱۷:۲۰ و یوحنا ۸:۵۴ از جملهٔ آن ها می باشند.
تثلیث از دیدگاه ادیان
یهودیت به طور سنتی، به روایتی از توحید معتقد است که احتمال تثلیث را رد میکند. در یهودیت، خداوند وجودی مطلق، لایتجزا و یکتا است که علت نهایی همه موجودات است. دیدگاه درباره خدا به شکل ثنویت یا تثلیث بدعت آمیز است - حتی برخی آن را شرک می دانند
دیدگاه اسلام
مقالهٔ اصلی: تثلیث از دیدگاه اسلام، حق - علی - محمد، و شرک ( دین )
اسلام مسیح را پیامبر می داند و نه خدا و خداوند را لایتجزا و غیرقابل دیدن می داند ( توحید ) چندین آیه در قرآن آموزه تثلیث را کفرآمیز می داند.
آنها که گفتند: �خداوند همان مسیح فرزند مریم است�، به یقین کافر شدند، ( با این که خود ) مسیح گفت: ای بنی اسرائیل! خداوند یگانه را، که پروردگار من و شماست، پرستش کنید زیرا هر کس شریکی برای خدا قرار دهد، خداوند بهشت را بر او حرام کرده است و جایگاه او دوزخ است و ستمکاران، یار و یاوری ندارند. ۷۳ آنها که گفتند: �خداوند، یکی از سه خداست� ( نیز ) به یقین کافر شدند؛ معبودی جز معبود یگانه نیست و اگر از آنچه می گویند دست برندارند، عذاب دردناکی به کافران آنها ( که روی این عقیده ایستادگی کنند ) خواهد رسید. ۷۴ ـ آیا به سوی خدا بازنمی گردند؟ و از او طلب آمرزش نمی کنند؟! ( در حالی که ) خداوند آمرزنده مهربان است. ۷۵ مسیح فرزند مریم، فقط فرستاده ( خدا ) بود؛ پیش از وی نیز، فرستادگان دیگری بودند. مادرش، زن بسیار راستگوئی بود. هر دو، غذا می خوردند؛ ( با این حال، چگونه دعوی الوهیت مسیح و پرستش مریم را دارید؟! ) بنگر چگونه نشانه ها را برای آنها آشکار می سازیم! سپس بنگر چگونه از حق بازگردانده می شوند! ( قرآن، مائده 72 - 75 ) .
امروزه ترجمه های گوناگونی از این آیات توسط مفسران ارائه شده است.
** همچنین به عنوان اسم هم استفاده میشه :
42k ♀️
500 ♂️