رفتار

رُفتار-واژه مشتق فارسی
رُفت: پاک کردن،سِتُردن،تراشیدن،رُوفتن،زُدودن،محو و ناپدید کردن

ار: پسوند فاعلی و انجام دهندگی-مانند: پندار،گفتار،کردار و...

معنی: از میان بردن و نابود کردن،حسابِ کسی را رسیدن(به خدمتش رسیدن)،مو را از ماست کشیدن،کارِ کسی را ساختن(کارِش رو ساختن)،بافتن و رُوفتن کسی(می بافومِت!)

Behave رفتار،اخلاق

کردار

رفتار کنش یا کردار همانگونه که واژه نامه آبادیس نوشته واکنشی است که یک جاندار به آنچه در پیرامون خود رخ داده می دهد. برای آن نمونه هایی را می نویسم. Dolphin را همه می شناسیم که جانداری بسیار هوشمند است و در زیر رویه آب زندگی می کند. دانشمندان برای اینکه رفتار جانور و آدم را با هم برسی کنند به این آزمایش دست زدنند. یک بانوی شناگر بسیار ورزیده خود را در آکواریم دلفین ها می اندازد و فریاد می زند که نمی تواند شنا کند و دارد در آب فرو می رود. دلفین هایی که در آن به آلمانی Delphinarium (دلفین دانی) زندگی می کردنند مانند برق و با شتاب زیاد به کمک او می روند و از آب بیرون می آورند به کناری می اندازند و هر چند گاه یک بار سر خود را از آب بیرون می آورند و نگاه می کنند که آیا آن بانو که دارد رول بازی می کند زنده است و نفس می کشد؟ پس از چندی بانوی شناگر خود را تکان می دهد و دلفین ها که می دانند کار آنها با پیروزی همراه بوده با سر دادن آوای شادی به کار خودشان ادامه می دهند. شناگر هایی که با کپسول اکسیژن زیر آب می روند دلفین هایی که آنها را می بینند به کنار او می روند ببینند دارد چکار می کند کمکی نیاز دارد یا نه؟ خوکها جانوران بسیار با هوشی هستند و می دانیم در هر گروهی یکی می خواهد در آن سالار و سرپرست باشد. وقتی با یک گروه به پیک نیک می رویم یکی خود را فرنشین می داند. دانشمندان رفتار جانوری در یک گله خوک می بینند که یکی سالار است و دیگران باید از او دستور بگیرند وگرنه گوشمالی و پادافره می شوند. در یک ستل یا دلو آبمیوه Aroma دار می ریزند و به آن الکل می افزایند. سر پرست خوکها را به چهار دیواری دیگری می برند و او تا می تواند از آن ستل می نوشد و مست مست می شود.آنگاه او را به چهار دیواری که دیگران در آن هستند می برند. خوکها که آگاه می شوند او در چند و چونی بهنجار نیست. نخست او را تا می خورد کتک می زنند. آنگاه جای او را که در آن می نشسته و دستور می داده می گیرند و هر کدام هر کاری که دلش می خواسته می کرده چون می دید که سالاری در کار نیست. خوک پس از زمانی دراز که به چندی و چونی پیش از مستی می رسد پی می برد که چه کار نادرستی انجام داده. آزمایش را دوباره باز کرد می کنند خوک سالار دیگر از آن ستل که در آن الکل است نمی نوشد. دریافت و سهش بویایی خوک دوهزار برابر آدمی است و کسانیکه در جنگل قارچهای خوراکی بر داشت می کنند از خوکها کار بری می کنند. مادر بزرگهای ایرانی ما از کلاغ برای ما در کودکی داستانهایی باز گو می کردنند که این پرنده بسیار دانا است. مادر بزرگهای سوئدی هم چنین چیزهایی را می گویند. حالا چیزی که از رفتار این پرنده دیده ام می نویسم. تابستان که به سوئد می رویم خانه تابستانگاه ما توی جنگل است. پشت پنجره آشپزخانه جایی برای پرنده ها هست که خوراک زیادی مانده را در آن برای پرندگان می ریزند. کلاغی با ما دوست شده و می داند ما چه وقت آنجا می آییم. روز نخست می آید با او گفتگو می کنیم. اینگونه: دوباره آمدی, چطوری, خوبی؟ با زبان سوئدی او پس از دیدار می رود و ارمغان می آورد چیزهایی مانند زنجیر مهره و یا فیگور های پلاستیک از جانوران یک روز هم یک گاهشمار مچی آورده بود که از کار افتاده بود آنرا پیش ساعت ساز بردیم و آنرا درست کرد. هنگامیکه گرسنه است می آید و چند بار با نوک روی جای خوراک می زند و ما با شتاب در آن آنچه برای او گذاشته ایم می ریزیم. کودکی که در ایران بودم هنگامیکه چیزی را کنار آبگیر یا تالاب خانه می گذاشتند مادر بزرگ می گفت آنرا زود بر دارید وگرنه کلاغ می آید و آنرا بر می دارد و می برد. داستان راستین پنگوئنی به نام Penguin Dindim را شنیده اید. در سال 2016 ترسایی یک تن پنگوئنی را که در نفت رها شده روی ابر دریا کمک می کند او را می شوید خوراک می دهد. به این یاد و ویر این پنگوئن هر ساله می آید و آنکس که او را رهایی بخشیده دیدار می کند. سالانه 8000 کیلو متر را می پیماید تا رهایی دهنده خود را دیدار کند. در بازار بورس یک زبانزدی هست که آنرا Penguin-effect می نامند. پنگوئن ها چشم براه می مانند تا یک پنگوئن برای گرفتن ماهی خود را به آب بسیار سرد بیندازد و دیگران هم یکی پس از دیگری این کار را انجام می دهند. در بازار بورس هم به همین شکل است یک تن که بخش یا دانگی را خرید دیگران هم او را دنبال می کنند!